Ενδεχομένως τον άλλο μήνα, θα τεθεί σε ισχύ ο Κώδικας Δεοντολογίας που έχει ετοιμάσει η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ενώσεων Συντακτών (ΠΟΕΣΥ) για την τεχνητή νοημοσύνη, όπως ανέφερε σήμερα ο πρόεδρός της Σωτήρης Τριανταφύλλου, μιλώντας σε ημερίδα για την ενημέρωση και την παραπληροφόρηση στον καιρό της Τεχνητής Νοημοσύνης, που συνδιοργάνωσαν η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, μέσω της Αντιπεριφέρειας Ψηφιακής Διακυβέρνησης, η Ένωση Συντακτών Μακεδονίας-Θράκης και το Τμήμα Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Ο κ. Τριανταφύλλου επισήμανε ότι κεντρικός πυρήνας του κώδικα είναι ο άνθρωπος και βάση του είναι οι αρχές δεοντολογίας του δημοσιογραφικού επαγγέλματος. Σχολίασε παράλληλα ότι προφανώς χρήζει βελτιώσεων καθώς τα δεδομένα αλλάζουν καθημερινά, ενώ τόνισε πως θα ισχύει παράλληλα με τον κώδικα δεοντολογίας των δημοσιογράφων.
Ο κώδικας ξεκινάει με τη φράση: «η δημοσιογραφική δεοντολογία αποτελεί πυξίδα για τον τρόπο αξιοποίησης της τεχνητής νοημοσύνης», ενώ -μεταξύ άλλων- επισημαίνει ότι η τεχνητή νοημοσύνη δεν μπορεί να υποκαταστήσει τον δημοσιογράφο και τον ρόλο του, όμως μπορεί να αποτελέσει εργαλείο για την υποβοήθηση του έργου του.
Επιπλέον θέτει ζητήματα, όπως η συμμετοχή στη διακυβέρνηση της τεχνητής νοημοσύνης, ο σεβασμός των δημοκρατικών αξιών, ο έλεγχος των ειδήσεων, η διαφάνεια στη λογοδοσία, η ενημέρωση για τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης και η επιμόρφωση των δημοσιογράφων.
Στο πλαίσιο αυτό, ο πρόεδρος της ΠΟΕΣΥ ανέφερε ότι θα ξεκινήσει διαδικασία επιμόρφωσης στα δημόσια μέσα ενημέρωσης, σε συνεργασία με το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Σε κάθε περίπτωση σημείωσε ότι η τεχνολογία δεν πρέπει να βλάπτει τον άνθρωπο, η είσοδος των μηχανών δεν αντικαθιστά τον άνθρωπο, ο δημοσιογράφος ασκεί τον ελεγκτικό ρόλο και αποφασίζει, ενώ είναι αναγκαία η καθιέρωση μιας ηθικής τεχνητής νοημοσύνης.
Πώς μπορεί η τεχνητή νοημοσύνη να χρησιμοποιηθεί σωστά και ηθικά;
Τρόπους χρήσης της τεχνητής νοημοσύνης στη δημοσιογραφία ώστε να αξιοποιηθούν οι δυνατότητές της με σωστό και ηθικό τρόπο παρουσίασε η δημοσιογράφος του ΑΠΕ-ΜΠΕ, Αλεξάνδρα Γούτα, μιλώντας στην ημερίδα. «Προφανώς η Τεχνητή Νοημοσύνη είναι ένα εξαιρετικό εργαλείο για εμάς τους δημοσιογράφους. Διευκολύνει τη δουλειά μας εκθετικά, μας εξοικονομεί δεκάδες εργατοώρες ετησίως και δημιουργεί σημαντικές δυνατότητες για έρευνα σε βάθος σε τεράστιους όγκους δεδομένων. Αν δεν ξέρουμε να τη χειριζόμαστε όμως, οι κίνδυνοι για την ακρίβεια και την αξιοπιστία της πληροφορίας και τελικά για την ίδια τη δημοκρατία, μπορεί να είναι τεράστιοι» σημείωσε χαρακτηριστικά.
Στο πλαίσιο αυτό υπογράμμισε την ανάγκη οι δημοσιογράφοι να έχουν πάντα στο νου τους ότι είναι οι ίδιοι οι δημιουργοί του περιεχομένου, να διασταυρώνουν την πληροφορία και να ενημερώνουν τους αναγνώστες ή θεατές ότι έχει χρησιμοποιηθεί τεχνητή νοημοσύνη, όπου αυτό έχει συμβεί. Πρόσθεσε, παράλληλα, ότι η εξατομίκευση του ειδησεογραφικού περιεχομένου με τη χρήση των δεδομένων και της τεχνητής νοημοσύνης θα πρέπει πάντα να εναρμονίζεται με τις ηθικές αρχές της δημοσιογραφίας.
Η σημασία της ψηφιακής παιδείας
Στη σημασία της ψηφιακής παιδείας για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης στη δημοσιογραφία που χρησιμοποιεί τεχνητή νοημοσύνη αναφέρθηκε η ερευνήτρια του Τμήματος Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Ιωάννα Εσκιάδη. Η ίδια ανέδειξε τις ανησυχίες του κοινού σχετικά με τη διαφάνεια, τη λογοδοσία και τον κίνδυνο παραπληροφόρησης που σχετίζονται με τη δημοσιογραφία που βασίζεται στην τεχνητή νοημοσύνη.
Υπογράμμισε ότι η δημόσια δυσπιστία απέναντι στη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης στα μέσα ενημέρωσης οφείλεται συχνά στην έλλειψη κατανόησης του τρόπου λειτουργίας της, ενώ τόνισε ότι η ψηφιακή εκπαίδευση μπορεί να λειτουργήσει ως αντίδοτο, βοηθώντας το κοινό να αναπτύξει κριτική σκέψη, να κατανοήσει πώς λειτουργούν οι αλγόριθμοι και να αξιολογεί την αξιοπιστία του περιεχομένου που παράγεται ή υποβοηθείται από την τεχνητή νοημοσύνη.
Στις προτάσεις που παρουσίασε για μια νέα δεοντολογία στη δημοσιογραφία που χρησιμοποιεί τεχνητή νοημοσύνη, περιλαμβάνονται η υποχρεωτική σήμανση των ειδήσεων που παράγονται με τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης, οι εκπαιδευτικές πρωτοβουλίες για την ενημέρωση του κοινού, η διαφάνεια στους αλγορίθμους και τα δεδομένα που χρησιμοποιούνται και η εκπαίδευση των δημοσιογράφων στην ηθική χρήση της τεχνητής νοημοσύνης.
«Η λύση δεν είναι να απορριφθεί η τεχνητή νοημοσύνη στη δημοσιογραφία, αλλά να χρησιμοποιηθεί υπεύθυνα. Η ψηφιακή παιδεία αποτελεί το κλειδί για την ενίσχυση της εμπιστοσύνης του κοινού και την προσαρμογή των δεοντολογικών αρχών στη νέα εποχή της δημοσιογραφίας» πρόσθεσε.
Απαισιόδοξος για τις εξελίξεις δήλωσε, από την πλευρά του, ο Παύλος Νεράντζης, διδάκτωρ του Τμήματος Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του ΑΠΘ, δημοσιογράφος και μέλος του Συμβουλίου Δεοντολογίας της ΕΣΗΕΜΘ. Ο ίδιος ανέφερε ότι το τοπίο είναι δυστοπικό και ήταν τέτοιο και πριν από τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης, έκανε λόγο για χρήση της από κέντρα εξουσίας, κυβερνήσεις και οικονομικά συμφέροντα, και σχολίασε ότι λειτουργεί σε βάρος της αξιοπιστίας και της ενημέρωσης.
Αναγνώρισε ότι γίνονται προσπάθειες για αυτορρύθμιση, ενώ έθεσε το θέμα «ποιος χρησιμοποιεί την τεχνητή νοημοσύνη». «Μπορεί το κείμενο του δημοσιογράφου να μην είναι τέλειο αλλά έχει προσωπικό ύφος, είναι ανθρώπινο, μπορεί να έχει στοιχεία υποκειμενικότητας, αλλά δεν κρύβει την αλήθεια, άρα το κείμενο μπορεί να μην είναι απολύτως αντικειμενικό, αλλά σίγουρα είναι πιο δυνατό, μιλά περισσότερο στην καρδιά και όχι μόνο στη σκέψη» πρόσθεσε.