Σκαρφαλωμένες στην πλαγιά του Προφήτη Ηλία, οι Μενετές μοιάζουν με άσπρη σκάλα που ανεβαίνει προς τον ουρανό. Τα σπίτια ακουμπούν το ένα στο άλλο σαν να συζητούν ψιθυριστά αιώνες τώρα, ενώ στο κέντρο δεσπόζει η Παναγία Μενετών, ο ναός–ορόσημο που φυλάει τις ιστορίες του τόπου. Εδώ, κάθε στροφή του δρόμου είναι και μια ανάσα από το παρελθόν.Οι πέτρες θυμούνται, οι άνθρωποι αφηγούνται, κι ο άνεμος του Αιγαίου μεταφέρει τις λέξεις από αυλή σε αυλή.
Η σημερινή θέση του χωριού δεν είναι τυχαία. Στα χρόνια της πειρατείας, όταν οι ακτογραμμές δεν ήταν ασφαλείς, οι κάτοικοι κατέφυγαν πιο ψηλά, σε φυσικά οχυρά. Εκεί όπου σήμερα υψώνεται ο ναός, άλλοτε στεκόταν φρούριο. Οι λίθοι του κάστρου έγιναν θεμέλια σπιτιών και τοίχοι αυλών, σαν να πέρασε η ίδια η ιστορία στα χέρια των μαστόρων και να βρήκε νέο σώμα να κατοικήσει. Έτσι φτιάχτηκαν οι Μενετές όπως τις ξέρουμε. Λαβύρινθος από στενά, πεζούλες με βασιλικό και πικροδάφνη, μπαλκόνια που βλέπουν τη θάλασσα και το νότο.
Η Παναγία Μενετών δεν είναι μόνο θρησκευτικό κέντρο· είναι τόπος συνάντησης, σημείο αναφοράς, «φάρος» που κρατά ενωμένη την κοινότητα. Κάθε Δεκαπενταύγουστο το χωριό ζει μια δεύτερη ανάσα: οι καμπάνες σημαίνουν, τα παιδιά τρέχουν στις πλατείες, κι οι παλιοί πιάνουν το νήμα των ιστοριών. Η λύρα και το λαούτο μπαίνουν μπροστά, κι ο κύκλος του χορού γίνεται γλώσσα που ενώνει γενιές.
Στη σκιά του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν η Καρπάθος ζούσε την αγωνία της κατοχής, οι Μενετές έγιναν τόπος απόφασης. Στις 5 Οκτωβρίου 1944, η σπίθα της ελευθερίας άναψε εδώ: οι κάτοικοι αφοπλίζουν τις ιταλικές δυνάμεις και στέλνουν το μήνυμα ότι το νησί παίρνει την τύχη του στα χέρια του. Δεν είναι απλώς μια ημερομηνία, είναι μια στάση ζωής. Θάρρος χωρίς μεγαλόστομα λόγια, ομοψυχία χωρίς τυμπανοκρουσίες.
Σήμερα, στη στροφή πριν από το χωριό, το Μνημείο της 5ης Οκτωβρίου στέκει σαν πέτρινος αφηγητής. Ο ανδριάντας κοιτά προς το πέλαγος, σαν να επιβεβαιώνει ότι η ελευθερία πάντοτε ζητά ορίζοντα.
Από φέτος, με το Προεδρικό Διάταγμα υπ’ αριθ. 67/2025, που δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ 135/Α/28-7-2025), η 5η Οκτωβρίου καθιερώνεται επίσημα ως ημέρα αργίας για τον Δήμο Καρπάθου. Είναι η πρώτη φορά που η Πολιτεία αναγνωρίζει θεσμικά τη σημασία αυτής της ιστορικής στιγμής για τον τόπο.
Κάθε χρόνο, οι Μενετιάτες τιμούν τη μέρα με σεμνότητα: στεφάνια, σημαίες, ψαλμωδίες, ονόματα που ακούγονται ξανά για να μη σβήσουν. Και φέτος, η ημέρα αγκαλιάστηκε με ακόμα μεγαλύτερη συγκίνηση, αφού το βλέμμα όλων στραφεί και πάλι στη θυσία και στο θάρρος των προγόνων.
Η ιστορία των Μενετών δεν γράφτηκε μόνο από ηγέτες και γεγονότα. Γράφτηκε από οικογένειες που μοίρασαν ψωμί στους γείτονες, από μαστόρους που έστησαν σπίτια σε δύσκολες πλαγιές, από γυναίκες που κράτησαν ζωντανό το σπίτι και τη γειτονιά, από νέους που έφυγαν για να σπουδάσουν και γύρισαν με την καρδιά τους δεμένη εδώ. Κάθε κατώφλι κρύβει μια μικρή αφήγηση: ένα παλιό τσαπί κρεμασμένο στον τοίχο, μια φωτογραφία στρατιώτη, ένα χειρόγραφο τραγούδι.
Η μουσική και ο χορός είναι η γλώσσα του χωριού. Η λύρα «μιλά» για τους έρωτες, τα καημοσύνα, την προσμονή. Τα γλέντια δεν είναι απλώς διασκέδαση· είναι τελετουργίες συνέχειας. Όταν το βιολί πιάνει να λέει την ιστορία, οι μεγαλύτεροι κοιτάζουν τους νεότερους κι εκείνοι ανταποκρίνονται με ένα χαμόγελο: «Θα συνεχίσουμε». Έτσι η παράδοση δεν μένει σε μουσεία· ζει στα σπίτια, στα καλντερίμια, στα καφενεία.
Εδώ δεν θα βρεις μόνο «όμορφες γωνιές» για φωτογραφίες. Θα βρεις έναν τρόπο να διαβάζεις τον χρόνο: σε έναν ασβεστωμένο τοίχο, σε μια μπουκαμβίλια που κρύβει πόρτες, σε μια γιαγιά που θα σου πει «να σε φιλέψω κάτι;». Αν τύχει και βρεθείς στις 5 Οκτωβρίου, θα δεις ένα χωριό να μεταμορφώνεται σε σχολείο μνήμης, και μάλιστα πλέον με την επίσημη σφραγίδα της Πολιτείας ως αργία. Κι αν έρθεις τον Δεκαπενταύγουστο, θα νιώσεις πώς ένας τόπος μπορεί να γίνεται προσευχή, χαρά και ευγνωμοσύνη μαζί.
Φέτος, οι εκδηλώσεις συνοδεύτηκαν και από εντυπωσιακά πλάνα με drone, που αποτύπωσαν το χωριό και το Μνημείο της 5ης Οκτωβρίου από ψηλά. Η εικόνα της σημαίας να κυματίζει μπροστά στη θάλασσα και τα λευκά σπίτια των Μενετών να ξεδιπλώνονται στην πλαγιά, ενίσχυσε ακόμα περισσότερο τη συγκίνηση της ημέρας.
Οι Μενετές δεν ζητούν πολλά από τον επισκέπτη. Ζητούν μόνο να περπατήσει αργά. Να ακούσει. Να αφήσει τον άνεμο να του φέρει λέξεις: «αντοχή», «ενότητα», «αξιοπρέπεια». Γιατί εδώ η ιστορία δεν είναι κεφάλαιο σε βιβλίο· είναι δρόμος καθημερινός. Και κάθε 5η Οκτωβρίου, όταν οι καμπάνες χτυπούν, ο δρόμος αυτός φωτίζεται ξανά, για να μας θυμίσει ότι η ελευθερία κερδίζεται και τιμάται, μα πάνω απ’ όλα συνεχίζεται.
Δείτε το βίντεο του καναλιού Thea Apo Psila (θεα απο ψηλα):
Μάθετε τα μυστικά του drone και αποκτήστε Ευρωπαϊκό Δίπλωμα Χειριστή από την DRONE SOLUTIONS
Για περισσότερες πληροφορίες μπείτε εδώ : https://www.dronesolutionsacademy.gr/
Τηλ Επικοινωνίας : 210 2851627-8
